Mbi 1000 shtesa të reja në sistemin tonë diellor fshiheshin në arkivat e Hubble: ScienceAlert
Tony Blair: Largimi i trupave nga Afganistani, vendim idiot, e nxorri Perëndimin të pavlerë
Braktisja e Afganistanit dhe njerëzve të tij është tragjike, e rrezikshme, e panevojshme, jo në interesat e tyre dhe as në tonat.
Pas vendimit për ta kthyer vendin në të njëjtin grup nga i cili lindi masakra e 11 shtatorit, dhe në një mënyrë që duket gati e krijuar për të parakaluar poshtërimin tonë, pyetja që bëjnë aleatët dhe armiqtë është – a e ka humbur Perëndimi vullnetin e tij strategjik?
Me këtë dua të them, a është në gjendje të mësojë nga përvoja, të mendojë në mënyrë strategjike, të përcaktojë interesat tona në mënyrë strategjike dhe mbi atë bazë të angazhohet në mënyrë strategjike? A është natyra e politikës sonë tani në kundërshtim me pohimin e rolit tonë tradicional udhëheqës global? Dhe a na intereson kjo?
Si udhëheqës i vendit tonë kur vendosëm t’i bashkoheshim Amerikës në largimin e talebanëve nga pushteti në 2001, dhe si njeri i cili pa shpresat e mëdha që kishim për atë që mund të arrinim për njerëzit dhe botën, unë e di më mirë se sa më të vështira janë vendimet e lidershipit dhe sa e lehtë është të jesh kritik dhe sa e vështirë të jesh konstruktiv.
Njëzet vjet më parë, pas vrasjes së 3,000 njerëzve në tokën amerikane më 11 shtator 2001, bota ishte në trazira. Sulmet u organizuan jashtë Afganistanit nga Al Kaeda, një grup terrorist islamik që iu dha mbrojtje dhe ndihmë nga talebanët.
Ne e harrojmë këtë tani, por bota po rrotullohej në boshtin e asaj ndodhie. Ne kishim frikë nga sulmet e mëtejshme, ndoshta edhe më keq. Talibanëve iu dha një ultimatum: hiqni dorë nga udhëheqja e Al Kaedës ose dilni nga pushteti.
Ata refuzuan. Ne menduam se nuk kishte asnjë alternativë më të sigurt për sigurinë tonë sesa mbajtja e fjalës. Ne mbajtëm perspektivën, të mbështetur nga angazhimi thelbësor, për ta kthyer Afganistanin nga një shtet i dështuar terrorist në një demokraci funksionale në përmirësim. Mund të ketë qenë një ambicie e gabuar, por nuk ishte e papërfillshme.
Nuk ka dyshim se në vitet që pasuan ne bëmë gabime, disa serioze. Por reagimi ndaj gabimeve tona ka qenë, për fat të keq, më shumë gabime të tjera.
Sot ne jemi në një gjendje shpirtërore që duket se e konsideron sjelljen e demokracisë si një mashtrim utopik dhe ndërhyrje praktikisht të çdo lloji si një punë budallai. Bota tani është e pasigurt se ku qëndron Perëndimi, sepse është aq e qartë sa vendimi për t’u tërhequr nga Afganistani nuk u nxit nga strategjia e madhe por nga politika.
Nuk kishim nevojë ta bënim. Ne zgjodhëm ta bëjmë. Ne e bëmë atë në bindje të një slogani politik idiot për t’i dhënë fund “luftërave të përjetshme”.
Ne e bëmë atë me dijeninë se edhe pse shumë larg nga perfektja, pati përfitime të vërteta gjatë 20 viteve të fundit. Dhe për këdo që e kundërshton këtë, lexoni vajtimet tronditëse nga çdo pjesë e shoqërisë afgane për atë që kanë frikë se tani do të humbet. Fitimet në standardet e jetesës, arsimimi, veçanërisht i vajzave, solli lirinë. Shume larg asaj që shpresonim ose donim. Por jo asgjë. Diçka që ia vlen të mbrohet.
Ne u tërhoqëm sepse politika jonë dukej se e kërkonte atë. Dhe ky është shqetësimi i aleatëve tanë – dhe burimi i gëzimit për ata që na dëshirojnë të sëmurë. Ata mendojnë se politika perëndimore është rrenuar. Prandaj, nuk është për t’u habitur që miqtë dhe armiqtë pyesin: a është ky një moment kur Perëndimi është në një tërheqje epokale?
Nuk mund të besoj se jemi në një tërheqje të tillë, por do të na duhet të bëjmë një demonstrim të prekshëm se nuk jemi. Kjo kërkon një përgjigje të menjëhershme në lidhje me Afganistanin. Dhe pastaj artikulimi i matur dhe i qartë se ku qëndrojmë për të ardhmen. Ne duhet të krijojmë një mjet për t’u marrë me talebanët dhe për të ushtruar presion maksimal mbi ta.
Kjo nuk është aq kot sa duket. Ne kemi hequr dorë nga pjesa më e madhe e fuqisë sonë, por ende kemi disa. Mbretëria e Bashkuar si kryesuese aktuale e G7 duhet të thërrasë një Grup Kontakti të G7 dhe kombeve të tjera kryesore dhe të angazhohet për të koordinuar ndihmën për popullin afgan dhe për të mbajtur përgjegjësi ndaj regjimit të ri. NATO, e cila kishte 8,000 trupa ende në Afganistan së bashku me SHBA, duhet të sillet plotësisht në bashkëpunim nën këtë grupim.
Ne duhet të hartojmë një listë të stimujve, sanksioneve dhe veprimeve që mund të ndërmarrim, përfshirë mbrojtjen e popullsisë civile në mënyrë që talebanët të kuptojnë se veprimet e tyre do të kenë pasoja.
Por atëherë ne duhet t’i përgjigjemi asaj pyetjeje gjithëpërfshirëse. Cilat janë interesat tona strategjike dhe a jemi gati të angazhohemi t’i mbrojmë ato? Afganistani ishte i vështirë për t’u qeverisur gjatë 20 viteve të kohës sonë atje. Dhe sigurisht ka pasur gabime dhe llogaritje të gabuara.
Ne nuk kemi pasur një sulm tjetër në shkallën e 11 shtatorit, megjithëse askush nuk e di nëse kjo është për shkak të asaj që kemi bërë pas 11 shtatorit apo pavarësisht tij.
Sulmi i Qendrës Botërore të Tregtisë shpërtheu në vetëdijen tonë për shkak të ashpërsisë dhe tmerrit të tij. Por motivimi për një mizori të tillë lindi nga një ideologji që zhvillohej prej shumë vitesh ne fshehtesi.
Për mungesë të një termi më të mirë, unë do ta quaj atë Islam radikal – një ideologji në forma të ndryshme dhe me shkallë të ndryshme ekstremizmi që ka qenë gati 100 vjet në ‘shtatzëni’.
Thelbi i tij është besimi se njerëzit myslimanë janë të pa respektuar dhe të pafavorizuar sepse janë të shtypur nga fuqitë e jashtme dhe udhëheqja e tyre e korruptuar, dhe se përgjigjja qëndron në kthimin e Islamit në rrënjët e tij, krijimin e një Shteti të bazuar jo në kombe, por në fe, me shoqërinë dhe politika e qeverisur nga një pikëpamje e rreptë dhe fundamentaliste e Islamit.
Në Perëndim, ne kemi pjesë të komuniteteve tona myslimane të radikalizuara. Islamizmi është një sfidë strukturore afatgjatë sepse është një ideologji krejtësisht në kundërshtim me shoqëritë moderne të bazuara në tolerancën dhe qeverisjen laike. Megjithatë, politikëbërësit perëndimorë preferojnë ta identifikojnë Islamin Radikal si një grup sfidash të shkëputura, e secila duhet të trajtohet veç e veç.
Ne jemi në ritmin e gabuar të të menduarit në lidhje me Islamin Radikal. Me Komunizmin Revolucionar, ne e njohëm atë si një kërcënim të një natyre strategjike që na kërkonte ta përballonim atë ideologjikisht dhe me masa sigurie. Ajo zgjati më shumë se 70 vjet. Gjatë gjithë asaj kohe ne kurrë nuk do të kishim ëndërruar të thonim, “Epo, ne kemi qenë në këtë për një kohë të gjatë, thjesht duhet të heqim dorë.”
Ne e dinim që duhej të kishim vullnetin, kapacitetin dhe fuqinë e qëndrueshme për ta perballur atë. Kjo është ajo që ne duhet të vendosim tani me Islamin Radikal. A është një kërcënim strategjik? Nëse po, si bashkohen ata që janë kundër tij, përfshirë brenda Islamit për ta mposhtur atë?
Ne kemi mësuar rreziqet e ndërhyrjes në mënyrën se si kemi ndërhyrë në Afganistan, Irak dhe në të vërtetë ne Libi. Por mosndërhyrja është gjithashtu një politikë me pasojë.
Ajo që është absurde është të besosh se zgjedhja është midis asaj që bëmë në dekadën e parë pas 11 Shtatorit dhe tërheqjes që jemi dëshmitarë tani; për të trajtuar ndërhyrjen ushtarake në shkallë të plotë të vitit 2001 si të së njëjtës natyrë me misionin e sigurisë dhe mbështetjes në Afganistan të kohëve të fundit.
Ndërhyrja mund të marrë shumë forma. Ne duhet ta bëjmë këtë duke mësuar mësimet e duhura të 20 viteve të fundit, jo sipas politikës sonë afatshkurtër, por sipas interesave tona strategjike afatgjata.
Por ndërhyrja kërkon angazhim. Kjo kërkon që ne të marrim mësime nga ato 20 vjet nga 11 Shtatori, në një frymë përulësie dhe shkëmbim respektues të pikëpamjeve të ndryshme. Gjithashtu kërkon një ndjenjë rizbulimi që ne në Perëndim përfaqësojmë vlerat dhe interesat për të cilat ia vlen të jemi krenarë dhe të mbrojmë.
Kjo është pyetja e madhe strategjike e shtruar nga këto ditë të fundit të kaosit në Afganistan. Dhe nga përgjigja do të varet pikëpamja e botës për ne dhe pikëpamja jonë për veten./Pergatiti GAZETA SHQIP